«5am Club» μια παραγωγική ή καταστροφική τάση; Τι λένε οι ψυχολόγοι

Μια νέα τάση φαίνεται να έχει κάνει την εμφάνιση της τον τελευταίο καιρό στα social media κι έχει όνομα «5am Club». Πρόκειται για δραστηριότητες ρουτίνας που πραγματοποιούνται από τις 5π.μ. έως τις 9π.μ. με video που αναρτούν άνθρωποι στο TikTok με σκοπό τις δραστηριότητες που κάνουν πριν ξυπνήσει ο περισσότερος κόσμος. Στα video που ανεβάζουν μας λένε πως περιποιούνται το δέρμα τους, πως κάνουν διαλογισμό και γυμναστική, πως γράφουν ημερολόγια, πως ακούν podcast, πως ετοιμάζουν διαιτητικά πρωινά ακούγοντας μουσική που δονείται από βαρύ, παρακινητικό μπάσο ή κουδουνίζει και ηρεμεί και με τα hashtags όπως #5amclub, #5-9, #productivity και #growth.

Πρόκειται για την τελευταία επανάληψη της τάσης «That girl», ένα hashtag που έχει συγκεντρώσει πάνω από δύο δισεκατομμύρια προβολές. Γιατί όμως η παραγωγικότητα που σημαίνει να κάνεις πολλά πράγματα σε όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο έχει γίνει κάτι για το οποίο μπορείς να καυχηθείς; Και ποιος αποφάσισε ότι είναι καλό για εμάς; Πρόκειται για μια παραγωγική ή μια καταστροφική τάση; Αυτό μένει να μας το απαντήσει η ψυχολογία.

Οι celebrities που τηρούν το «5am Club»

Σε αυτό το ξακουστό club, συμπεριλαμβάνονται ονόματα όπως της Μισέλ Ομπάμα, που όταν βρισκόταν στον Λευκό Οίκο, ξυπνούσε στις 4.30 π.μ. για να γυμναστεί με τον Μπαράκ, της Κρις Τζένερ που ξυπνάει την ίδια ώρα και διαβάζει τα emails της μέχρι τις 5.30 π.μ., της Τζένιφερ Άνιστον που ξεκινάει τη μέρα της στις 4.30 π.μ. με νερό με λεμόνι και διαλογισμό και της Όπρα που πηγαίνει στο γυμναστήριο στις 5.30 π.μ..

Το όνομα του το πήρε από το ομώνυμο βιβλίο που γράφτηκε το 2018, από τον προπονητή Robin Sharma. Το μάντρα του, «Ζήσε το πρωί, απογείωσε τη ζωή σου», έχει επανεμφανιστεί μεταξύ νέων οπαδών που διαβάζουν πρωινούς διαλογισμούς, περπατούν ένα μίλι και πίνουν φυτικά εκχυλίσματα πριν από την ανατολή του ήλιου. Αυτό που τουλάχιστον γνωρίζουμε για το TikTok, είναι πως ο πρώτος κανόνας του «5am Club» είναι: δημοσιεύστε. Ωστόσο, η επικρατούσα κουλτούρα που καθαγιάζει την παραγωγικότητα και υποβαθμίζει την ανάπαυση μπορεί να είναι ένα λιγότερο χρήσιμο μέτρο για όσους βρίσκουν τον εαυτό τους να ισορροπεί την αξία του να σηκώνεται και να εργάζεται, με την κακή ψυχική υγεία, την αδύναμη αυτοεκτίμηση, τα οικονομικά προβλήματα ή απλώς την καθημερινή κόπωση.

Πως ορίζεται μέσα από την ψυχολογία

Η Dr Maria Kordowicz, ψυχολόγος και καθηγήτρια οργανωσιακής συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, λέει ότι το «διάχυτο δόγμα» της παραγωγικότητας μπορεί, στην πραγματικότητα, να υπονομεύσει την ευημερία. Η επιθυμία μας για παραγωγικότητα είναι εν μέρει έμφυτη, εν μέρει αποτέλεσμα κοινωνικοπολιτικής προσαρμογής. Πρόκειται για μια λατρεία του ατόμου και της ιδιότητας που τα τελευταία 50 χρόνια βασίζεται στη σκληρή εργασία και την απόκτηση χρημάτων. Είναι η καπιταλιστική οικονομία, τυλιγμένη σε μια αύρα ευμάρειας, που παρέχει αναγνώριση σε όσους εκτιμούν την ημέρα τους σύμφωνα με αυτές τις παραμέτρους. «Υπάρχει επίσης μια εγγενής τάση για παραγωγικότητα», εξηγεί η Kordowicz. «Με κάποιο τρόπο, για να επιβιώσουμε, πρέπει να είμαστε παραγωγικοί, αλλά αυτή η έμφυτη ορμή μπορεί επίσης να αξιοποιηθεί. Και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν μεγάλο παράγοντα αυτής της τάσης».

Τα πάντα είναι έκθεση

«Υπάρχει μια λεπτή γραμμή μεταξύ της έκφρασης υπερηφάνειας και της απόκρυψης ανασφαλειών. Η blogger με τα 140k likes που περπατάει, φτιάχνει ένα φλιτζάνι τσάι, κάνει ντους ενώ το τσάι κρυώνει, ντύνεται ενώ ακούει ένα podcast και ακόμη και δημοσιεύει το καλοσχεδιασμένο πρωινό της με πρωτεΐνες, λιπαρά και φυτικές ίνες, γιατί είναι περήφανη; Για να επιβεβαιωθεί η παραγωγικότητά της; Η εργαζόμενη στον τομέα της τεχνολογίας που πηγαίνει στο μάθημα Hiit με το μεσημεριανό της γεύμα με αυγά, αβοκάντο, γιαούρτι και σπόρους chia ήδη έτοιμο, μοιράζεται τη ρουτίνα της στις 6 το πρωί για να εμπνευστεί ή για να αισθάνεται πιο επιτυχημένη; Τα πάντα συσκευάζονται προς όφελος του κοινού και μετατρέπονται σε παράσταση» λέει η Kordowicz.

Ο κομπασμός παράγει επίσης ντοπαμίνη: «Η ικανοποίηση από την έγκριση των άλλων, η οποία, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, ωφελεί τη διάθεσή μας, δεν είναι από μόνη της κακή, είναι έμφυτη, είναι ο τρόπος που λειτουργούμε», εξηγεί η Kordowicz. «Αλλά αυτές οι βραχυπρόθεσμες επιτυχίες, όταν απορρυθμίζονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να έχουν αρνητικά ή αντίθετα αποτελέσματα, καθώς αναζητούμε την επιφανειακή αποθέωση. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στην πραγματικότητα, τα μαντρόσκυλα που θεσπίζουμε για το τι ορίζει έναν πολύτιμο άνθρωπο είναι αποσυνδεδεμένα από τα εμπόδια της πραγματικής ζωής και της καθημερινότητας. Αυτό προκαλεί ασυμφωνία και έλλειψη αυτοεκτίμησης σε όσους δημοσιεύουν και παρακολουθούν. Είναι η τέλεια συνταγή για την τροφοδότηση των ανεπαρκειών».

Η σημασία της ανάπαυσης

Αυτοί που σηκώνονται στις 5 το πρωί υποστηρίζουν ως αυτό τους αλλάζει τη ζωή τους, αν κάποιος επεκτείνει το καθημερινό του πρόγραμμα περιλαμβάνοντας τις ώρες 5π.μ. με 7π.μ. κερδίζει χρόνο ζωής που αντιστοιχεί σε 50 ημέρες. Όμως για άλλους η ιδέα αυτή είναι η νέμεση μιας άλλης συναισθηματικά πολύτιμης εκδοχής της παραγωγικότητας: της ξεκούρασης.

Η Kordowicz εξηγεί: «Είμαστε όλοι διαφορετικοί και υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι για να είμαστε παραγωγικοί. Κανείς δεν είναι λιγότερο πολύτιμος. Μπορούμε να αποφασίσουμε να αφιερώσουμε χρόνο βοηθώντας στην τράπεζα τροφίμων της γειτονιάς μας ή ακόμη και να μην είμαστε καθόλου παραγωγικοί, αρκούμενοι στο να «είμαστε». Δεν έχουμε συνηθίσει αυτή την έννοια. Δεν έχει ενσωματωθεί στον ιστό της καθημερινής μας ζωής. Πρέπει να επιλέξουμε τι είδους πολιτισμό θέλουμε να αναδείξουμε. Πρέπει να είμαστε σε θέση να πούμε: Δεν θα είμαι παραγωγικός σήμερα και αυτό είναι εντάξει για τον υπόλοιπο κόσμο!».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ