4 συμβουλές του Πλάτωνα για την αγάπη

Αγάπη. Όλοι την αναζητάμε. Όλοι θέλουμε να αγαπάμε και να μας αγαπούν. Τι είναι, όμως, πραγματικά η αγάπη; Και πώς μπορούμε να κατανοήσουμε την ανάγκη και την επιθυμία μας γι’ αυτήν;

Ένα από τα πιο εμβληματικά και διαχρονικά έργα όλων των εποχών πάνω στο θέμα της αγάπης είναι το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα, το οποίο είναι γεμάτο από ομιλίες και διαλόγους για το συγκεκριμένο θέμα.

Από τα πιο συγκινητικά κομμάτια του Συμποσίου είναι εκείνο όπου η αρχαία Ελληνίδα φιλόσοφος και προφήτισσα, η Διοτίμα, εξηγεί στον Σωκράτη ότι την πραγματική φύση της αγάπης.

1. Η αγάπη είναι επιθυμία

«Αυτό που λέω, φίλε μου, είναι ότι η αγάπη δεν είναι η αναζήτηση ενός μισού ή ενός ολόκληρου, εκτός αν αυτό το μισό ή ολόκληρο είναι κάτι καλό… Μόνο όταν κάποιος θεωρεί ό,τι έχει ως καλό και ό,τι δεν έχει ως κακό, μπορεί να είναι πραγματικά ευτυχισμένος με όσα έχει. Με λίγα λόγια, η αγάπη των ανθρώπων αφορά αποκλειστικά το καλό.»

Με αυτά τα λόγια η Διοτίμα εξηγεί στον Σωκράτη ότι η πραγματική μας επιθυμία είναι η «αιώνια καλοσύνη». Το ερμηνεύω ως εξής: όταν αναζητάμε την αγάπη, αναζητάμε το επιθυμητό. Ό,τι θέλουμε να βρούμε σε έναν σύντροφο είναι συχνά αυτό που θέλουμε να βελτιώσουμε και στον εαυτό μας.

Η Διοτίμα συγκρίνει την αγάπη με την αναζήτηση πλούτου. Όταν έχουμε αποκτήσει κάτι, σταματάμε να το αναζητούμε. Το ίδιο συμβαίνει και στην αγάπη – υποσυνείδητα ψάχνουμε σε άλλους αυτά που νιώθουμε ότι μας λείπουν.

Η αγάπη, λοιπόν, είναι μια αναζήτηση του επιθυμητού – αυτού που μας λείπει και θέλουμε να αποκτήσουμε, με βάση τα δικά μας πρότυπα.

Διάβασε επίσης: Καθηγήτρια Ψυχολογίας αποκαλύπτει: Οι 3 συνήθειες που έχουν οι ευτυχισμένοι άνθρωποι

2. Η αγάπη είναι πράξη αθανασίας

«Αν δεχτούμε ότι ο στόχος της αγάπης είναι να αποκτήσουμε την καλοσύνη για πάντα, τότε λογικά θέλουμε και την αθανασία μαζί με την καλοσύνη. Έτσι, ο στόχος της αγάπης είναι η αθανασία.»

Ο Πλάτωνας περιγράφει αυτή την ιδέα με έναν έξυπνο, σχεδόν βιολογικό τρόπο:

Θέλουμε την αγάπη για να αποκτήσουμε καλοσύνη.

Θέλουμε την καλοσύνη να διαρκέσει για πάντα.

Έτσι, προσπαθούμε να την αθανατίσουμε μέσα από την αναπαραγωγή.

Ουσιαστικά, ψάχνουμε έναν σύντροφο που να μοιράζεται τις αξίες και τις αρετές μας, ώστε μαζί να φέρουμε στον κόσμο απογόνους που θα συνεχίσουν την «κληρονομιά» μας. Για αυτό, ο άνθρωπος που επιλέγουμε να μεγαλώσουμε μαζί παιδιά – δηλαδή ο σύντροφός μας – είναι κάποιος που θεωρούμε κατάλληλο και συμβατό με τις αξίες μας.

Αν το δούμε πιο βαθιά, η «γνώση» που αναφέρει ο Πλάτωνας δεν αφορά μόνο την ακαδημαϊκή μόρφωση. Έχει να κάνει με την ηθική μας, τα πιστεύω μας και τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωή.

3. Η αγάπη είναι απλά… αγάπη

«Η αγάπη είναι σταθερή και αιώνια, ούτε ελκυστική ούτε αποκρουστική – δεν αυξάνεται ούτε μειώνεται και παραμένει ανεπηρέαστη.»

Ο Πλάτωνας βλέπει την αγάπη ως κάτι αιώνιο, μια οντότητα που δεν μπορεί να την αποκτήσει πλήρως ένας θνητός. Την περιγράφει σχεδόν σαν μια ανώτερη, πανταχού παρούσα δύναμη. Ίσως γι’ αυτό υποστηρίζει ότι προσπαθούμε να κάνουμε την αγάπη αθάνατη μέσα από τα παιδιά μας.

Πολλές φορές, αντιμετωπίζουμε την αγάπη σαν έναν στόχο, σαν κάτι που όταν το κατακτήσουμε, θα μας φέρει την απόλυτη ευτυχία. Όμως, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η αγάπη δεν είναι ούτε «όμορφη» ούτε «άσχημη». Απλώς υπάρχει, ανεπηρέαστη από όσα συμβαίνουν γύρω μας.

Πόσες φορές έχουμε βγει από μια σχέση λέγοντας: «Η αγάπη δεν ήταν αρκετή»;

Η αγάπη σαν συναίσθημα μπορεί να είναι προσωρινή, αλλά σαν ιδέα είναι αιώνια. Δεν πρέπει να μπερδεύουμε το συναίσθημα της αγάπης με την πράξη της αγάπης.

Η αγάπη δεν πρέπει να είναι ο στόχος μιας σχέσης, αλλά το αποτέλεσμα της.

Αναζήτησε αυτό που σου λείπει, και η αγάπη θα έρθει από μόνη της.

Διάβασε επίσης: Υπάρχει η παντοτινή αγάπη; Μια μελέτη του Χάρβαρντ απαντά ξεκάθαρα στο αιώνιο ερώτημα

4. Η πραγματική ομορφιά βρίσκεται στο μυαλό

«Ξεκινώντας από τη γοητεία της εξωτερικής εμφάνισης, κάποιος μπορεί να προχωρήσει στις πνευματικές αρετές και τελικά να φτάσει στη βαθύτερη κατανόηση της ομορφιάς. Τότε είναι που αναγνωρίζει την αληθινή ομορφιά.»

Ο Πλάτωνας εδώ δείχνει έναν ρεαλιστικό τρόπο σκέψης: η εξωτερική εμφάνιση είναι το πρώτο βήμα, αλλά η πραγματική ομορφιά είναι πνευματική.

Συνήθως νιώθουμε μια αρχική έλξη για κάποιον εξωτερικά, πριν θελήσουμε να τον γνωρίσουμε καλύτερα. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε επιφανειακοί. Να είσαι επιφανειακός σημαίνει να ακολουθείς τα κοινωνικά πρότυπα για το τι θεωρείται «όμορφο». Όμως, τα προσωπικά σου γούστα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό.

Όσο μεγαλώνουμε, η εξωτερική μας εμφάνιση αλλάζει. Αυτό που μένει, όμως, είναι η πνευματική σύνδεση που έχουμε με τον σύντροφό μας – και αυτή είναι η αληθινή ομορφιά της αγάπης.