«Σκέφτομαι άρα υπάρχω»-Ίσως η ευτυχία κρύβεται στο να μη σκέφτεσαι

Μια από τις πιο γνωστές φράσεις της φιλοσοφίας είναι η φράση «Σκέφτομαι, άρα υπάρχω», από τον Γάλλο φιλόσοφο του 17ου αιώνα René Descartes. Η δήλωση αυτή συνήθως θεωρείται ότι σημαίνει ότι η πράξη της σκέψης δημιουργεί την αίσθηση της ταυτότητας μας και ότι χωρίς τη σκέψη θα παύαμε να υπάρχουμε. Όμως, αυστηρά μιλώντας, ο Descartes υποστήριζε ότι το μόνο πράγμα στον κόσμο για το οποίο μπορούμε να είμαστε σίγουροι είναι ότι υπάρχουμε, επειδή έχουμε την ικανότητα να σκεφτόμαστε.

Μπορούμε να αμφιβάλλουμε για όλα τα άλλα -ακόμη και για το ότι ο ήλιος θα ανατείλει αύριο το πρωί- αλλά όσο σκεφτόμαστε, δε μπορούμε να αμφιβάλλουμε για την ύπαρξη μας. Σύμφωνα με το Psychology Today και του ψυχολόγου Steve Taylor, η άποψη του Descartes ίσως και να είναι λανθασμένη που έδωσε τόση έμφαση στη σκέψη. Γενικότερα, αυτό ισχύει και για τον πολιτισμό μας καθώς οι δυτικοί πολιτισμοί τείνουν να εκθειάζουν την πράξη της σκέψης, αποτιμώντας τη σκέψη πάνω από το ένστικτο και τη λογική πάνω από τη διαίσθηση.

Δεν παύουμε να υπάρχουμε όταν σταματήσουμε να σκεφτόμαστε

Δεν παύουμε να υπάρχουμε όταν σταματήσουμε να σκεφτόμαστε, στην πραγματικότητα, υπάρχουμε με μια πιο αυθεντική έννοια. Η ακατάπαυστη σκέψη δημιουργεί μια επιφανειακή και ακόμη και απατηλή αίσθηση ταυτότητας. Η σκέψη συσκοτίζει την ουσιαστική μας φύση και την ευημερία και την αυθόρμητη δημιουργικότητα που απορρέουν από αυτήν. Το να έχουμε συνείδηση χωρίς σκέψη είναι μια ιδανική κατάσταση, την οποία θα πρέπει να επιδιώκουμε.

Δύο τύποι σκέψης

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι υπάρχουν, σε γενικές γραμμές, δύο διαφορετικοί τύποι σκέψης. Από τη μία πλευρά, υπάρχει η ορθολογική, συνειδητή σκέψη, όταν σκεφτόμαστε σκόπιμα και λογικά για να πάρουμε αποφάσεις και σχέδια, να οργανώσουμε τη ζωή μας και να λύσουμε προβλήματα. Αυτές είναι οι δυνάμεις της λογικής που χρησιμοποιούμε στη φιλοσοφία και τα μαθηματικά. Αυτό το είδος σκέψης είναι ένα σπουδαίο εργαλείο και έχουμε δίκιο να το εκτιμούμε ιδιαίτερα.

Ωστόσο, η συνειδητή λογική σκέψη είναι στην πραγματικότητα αρκετά σπάνια. Η συντριπτική πλειονότητα της σκέψης μας ανήκει σε μια διαφορετική κατηγορία – τυχαία συνειρμική φλυαρία που διατρέχει το μυαλό μας ακούσια. Συνήθως περιλαμβάνει σκέψεις για το μέλλον και το παρελθόν, ονειροπολήσεις για τις επιθυμίες και τις φιλοδοξίες μας και την εναλλακτική πραγματικότητα, ή αποσπάσματα συνομιλιών και τραγουδιών. Όταν η προσοχή μας δεν είναι απασχολημένη από εξωτερικές εργασίες ή ψυχαγωγία -ή όταν δεν μπορούμε να σταθεροποιήσουμε την προσοχή μας σταθερά σε μια εργασία και βαριόμαστε- το μυαλό μας συνήθως κατακλύζεται από αυτούς τους συνειρμούς.

Η συνειρμική σκέψη μπορεί μερικές φορές να είναι ευχάριστη -όνειρα και ευχάριστες αναμνήσεις, για παράδειγμα. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, η «φλυαρία των σκέψεων» έχει πολύ αρνητικό αποτέλεσμα. Δημιουργεί μια αίσθηση διαταραχής μέσα μας, σαν το μυαλό μας να είναι εκτός ελέγχου. Ενισχύει επίσης την αίσθηση του διαχωρισμού μας, ριζώνοντας μας μέσα στο νοητικό μας χώρο σε δυαδικότητα, με έναν κόσμο που φαίνεται να βρίσκεται εκεί έξω και είναι στην άλλη πλευρά. Η φλυαρία των σκέψεων έλκει επίσης προς την αρνητικότητα. Είναι εύκολο να παγιδευτούμε σε αρνητικά μοτίβα σκέψης, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν αυτο-απέχθεια και κατάθλιψη.

Η ευτυχία του να μην σκέφτεσαι

Οι περισσότερες από τις σπουδαιότερες εμπειρίες της ζωής μας συμβαίνουν κατά την απουσία σκέψης. Για παράδειγμα, μια από τις πιο ευχάριστες εμπειρίες μας είναι η κατάσταση της «ροής», όταν η προσοχή μας απορροφάται σε προκλητικές και διεγερτικές δραστηριότητες, όπως το να παίζουμε μουσική, να χορεύουμε, να γράφουμε ή να διαβάζουμε. Ιδανικά, θα μπορούσαμε να έχουμε μια διεγερτική δουλειά που να μας παρέχει τακτικές εμπειρίες ροής. Ένας από τους λόγους για τους οποίους η ροή ισοδυναμεί με ευημερία είναι ότι σταματάμε να σκεφτόμαστε. Καθώς η προσοχή μας συγχωνεύεται με μια δραστηριότητα, το μυαλό μας γίνεται ήσυχο και άδειο. Μπορεί ακόμη και να χάσουμε εντελώς την αυτογνωσία μας.

Παρομοίως, μια από τις πιο θετικές εμπειρίες μας είναι το αίσθημα του δέους, όταν εντυπωσιαζόμαστε από ισχυρά έργα τέχνης ή εντυπωσιακά τοπία. Ένα έντονο και όμορφο μουσικό ή καλλιτεχνικό έργο -ή ένα όμορφο κτίριο ή μια φυσική σκηνή- σταματά το μυαλό μας. Έστω και για λίγες στιγμές, οι σκέψεις μας ακινητοποιούνται και σιωπούν. Ένα τελευταίο παράδειγμα είναι ο διαλογισμός. Όλος ο στόχος του διαλογισμού (τουλάχιστον σε πολλές παραλλαγές του) είναι να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε. Επικεντρώνουμε την προσοχή μας στην αναπνοή μας ή σε ένα μάντρα ή στη φλόγα ενός κεριού, και σταδιακά το μυαλό μας γίνεται πιο ήρεμο και πιο ήσυχο. Αν καταφέρουμε να ηρεμήσουμε τις σκέψεις μας –ή έστω απλώς να τις επιβραδύνουμε- βιώνουμε μια ισχυρή αίσθηση ευεξίας.

Σε μια κατάσταση βαθύ διαλογισμού, μπορεί να βιώσουμε την κατάσταση της συνείδησης χωρίς να σκεφτόμαστε καθόλου. Αυτή είναι μια από τις πιο ισχυρές και θετικές καταστάσεις που μπορούμε να βιώσουμε. Υπάρχει μια αίσθηση βαθιάς ειρήνης και ολότητας. Είναι αυτή η κατάσταση που αντιφάσκει περισσότερο απ’ όλα με τη ρήση του Descartes. Αντί να πάψουμε να υπάρχουμε, έχουμε μια πολύ πιο καθαρή και βαθύτερη αίσθηση της ταυτότητας.

Η σκέψη ως εργαλείο

Σίγουρα δεν πρέπει να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε εντελώς. Όπως τονίστηκε παραπάνω, η συνειδητή σκέψη είναι απαραίτητη και χρήσιμη. Η ιδανικότερη ανθρώπινη κατάσταση θα ήταν να σκεφτόμαστε όποτε το χρειαζόμαστε ή το θέλουμε. Η σκέψη θα πρέπει να είναι ένα εργαλείο το οποίο παίρνουμε όταν το χρειαζόμαστε και μετά το αφήνουμε ξανά. Τότε μπορούμε να επιστρέψουμε στην αρμονία μιας κατάστασης νοητικής ηρεμίας.
Αυτό μπορεί να μοιάζει με μη ρεαλιστικό ιδεώδες, αλλά στην έρευνα του ο Taylor αναφέρει πως: «έχω συναντήσει πολλούς ανθρώπους που αναφέρουν ότι το μυαλό τους είναι πολύ πιο ήσυχο από ό,τι ήταν παλαιότερα, και οι οποίοι βιώνουν τακτικά περιόδους χωρίς σκέψη. Αυτό είναι ένα από τα αποτελέσματα του φαινομένου που έχω ονομάσει «μεταμόρφωση μέσα από την αναταραχή», μια μετατόπιση σε μια κατάσταση υψηλότερης λειτουργικότητας που μερικές φορές συμβαίνει εν μέσω έντονου ψυχολογικού πόνου».

Μετά από αυτή τη μεταμόρφωση, οι άνθρωποι αναφέρουν επίσης ότι αισθάνονται πιο παρόντες και ευαίσθητοι στην ομορφιά. Αναφέρουν μια μεγαλύτερη αίσθηση ευεξίας και μια αίσθηση ότι ζουν πιο αυθεντικά, με μεγαλύτερη αίσθηση του σκοπού – ίσως επειδή έχουν απελευθερωθεί από το σκεπτόμενο μυαλό τους και την επιφανειακή ταυτότητα που δημιουργεί.

Και 4 εύκολες ασκήσεις για να διώξεις τις αρνητικές σκέψεις.

Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσεις να δεις τις καταστάσεις με διαφορετικό βλέμμα και να αποκτήσεις ξανά τον έλεγχο. Οι ασκήσεις αυτές θα σε βοηθήσουν να ανακουφιστείς από το στρες κι επίσης θα σε βοηθήσουν να κάνεις υποσυνείδητες σκέψεις που θα σε ωθήσουν σε πιο παραγωγικές, χρήσιμες κατευθύνσεις με την πάροδο του χρόνου και σιγά σιγά τα αρνητικά μοτίβα σκέψης θα εξαλειφθούν.