Αν νιώθεις πως δεν απολαμβάνεις τίποτα πλέον έχει όνομα και μπορείς να το ξεπεράσεις

Υπάρχουν κάποιες στιγμές που νιώθεις πως δεν μπορείς να απολαύσεις τίποτα, όπως για παράδειγμα να νιώθεις πως δεν έχεις κίνητρο να μαγειρέψεις το αγαπημένο σου σπιτικό γεύμα παρόλο που είχες κάνει πλάνα για το βράδυ. Ή να νιώθεις πως οι δραστηριότητες που άλλοτε έκανες, πλέον σε κάνουν να νιώθεις ανιαρά.

Αυτό ονομάζεται ανηδονία και οι ειδικοί ψυχικής υγείας μας λένε πως μπορούμε να ανακάμψουμε από αυτή την άχαρη κατάσταση του μυαλού μας. Υπάρχουν τρόποι για να το ξεπεράσουμε και να βγούμε από αυτό το «παιχνίδι» που κάνει το μυαλό μας, που νιώθουμε πως δεν έχουμε κανένα κίνητρο.

Η ανηδονία «φλερτάρει» και μιμείται την πλήξη

Η ανηδονία είναι τελείως διαφορετική από την πλήξη, καθώς όταν έχεις ανηδονία έχεις απώλεια κινήτρων για να δοκιμάσεις ή να κάνεις πράγματα. Νιώθεις την ανικανότητα να απολαμβάνεις την ευχαρίστηση και αυτό σε κρατάει πίσω. Η ανηδονία είναι ένα κοινό σύμπτωμα διαταραχών ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η διαταραχή μετατραυματικού στρες. Αυτό επιδεινώθηκε με την έναρξη της πανδημίας και πλέον είναι πιθανό να επηρεάζονται περισσότεροι άνθρωποι από αυτό.

Υπάρχει περίπτωση κάποιος που δεν έχει διαγνωστεί με κλινική κατάθλιψηακόμα να βιώνει καταστασιακή κατάθλιψη ή καταστασιακή ανηδονία, λέει ο Sigal Levy, Ph.D., πιστοποιημένος κλινικός ψυχολόγος στο Fort Lauderdale, Fla. Η Miranda Nadeau, Ph.D., αδειούχος ψυχολόγος στο Όστιν του Τέξας, συμφωνεί μαζί του και λέει πως: «Είναι κάτι που πολλοί άνθρωποι βιώνουν, τουλάχιστον σε κάποιο σημείο της ζωής τους».

Όταν όλα σου μοιάζουν πως δεν είναι καλά

Στον εγκέφαλο υπάρχουν περιοχές που αλληλεπιδρούν για να σχηματίσουν ένα κύκλωμα το οποίο ονομάζεται ανταμοιβή. Με το κύκλωμα της ανταμοιβής αντιλαμβανόμαστε τι είναι ενδιαφέρον, άξιο να επιδιώξουμε. Η Jennifer Felger, Ph.D., αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχιατρικής και επιστημών συμπεριφοράς στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Emory λέει πως: «Αν βάλετε κάποιον να κάνει μια εργασία όπου έχει την ευκαιρία να κερδίσει χρήματα, για παράδειγμα, θα δείτε αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στο κύκλωμα ανταμοιβής να έχουν λειτουργικές συνδέσεις μεταξύ τους».

Οι περιοχές του εγκεφάλου χρησιμοποιούν μια χημική ουσία που ονομάζεται ντοπαμίνη για να επικοινωνούν μεταξύ τους. Η ντοπαμίνη χρησιμοποιείται για να αποφασίσουμε ποια είναι η ανταμοιβή και πώς θέλουμε να το επιτύχουμε. Χρησιμοποιείται επίσης για να αποφασίσουμε αν κάτι είναι απειλητικό. Η Felger εξηγεί ότι αυτές οι περιοχές του κυκλώματος ανταμοιβής μπορεί να μην αλληλεπιδρούν τόσο καλά μεταξύ τους στα άτομα με ανηδονία. Και ως εκ τούτου, αυτή η εξασθενημένη επικοινωνία μεταξύ των περιοχών υποδηλώνει μη ισορροπημένα επίπεδα ντοπαμίνης, λέει η Tiffany Ho, Ph.D., γνωσιακή νευροεπιστήμονας και επίκουρη καθηγήτρια ψυχιατρικής και επιστημών συμπεριφοράς στο UC San Francisco. Επίσης, η παρατεταμένη φλεγμονή του εγκεφάλου και του σώματος, η οποία συχνά παρατηρείται σε κάποιον με κατάθλιψη και ανηδονία μετά την εμπειρία στρεσογόνων γεγονότων, μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για λιγότερο διαδραστικές περιοχές του κυκλώματος ανταμοιβής.

Πως να αντιμετωπίσεις την ανηδονία κάνοντας μικρά βήματα

1.Να έρχεσαι σε επαφή με άλλους ανθρώπους

«Ορισμένα άτομα μπορεί να έχουν μια γενετική ευπάθεια και να έχουν ελαφρώς ανισόρροπα επίπεδα ντοπαμίνης», λέει η Ho. «Πολλά από τα πράγματα που βοηθούν στην εξισορρόπηση των επιπέδων ντοπαμίνης είναι τροποποιήσιμα, όπως ο επαρκής ύπνος, η άσκηση ή η περισσότερη κίνηση, η μείωση των επιπέδων ψυχοκοινωνικού στρες, η συνεπής κατανάλωση υγιεινών γευμάτων και η συμμετοχή σε σημαντικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις». Αυτές οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μειώνουν επίσης τη φλεγμονή στο σώμα και τον εγκέφαλο, οπότε η ιεράρχησή τους είναι καθοριστικής σημασίας. Η κοινωνική επαφή με ανθρώπους με τους οποίους αισθανόμαστε ασφαλείς ακόμη κι αν δεν έχουμε όρεξη να συναναστραφούμε είναι μια ενασχόληση η οποία βοηθά. Η Nadeau λέει πως συχνά οι άνθρωποι που βιώνουν την ανηδονία και άλλα συμπτώματα κατάθλιψης είναι γιατί αισθάνονται πως κάποιες κοινωνικές σχέσεις είναι αδύναμες.

2.Ξεκίνα να μειώνεις τη χρήση ηλεκτρονικών ειδικά τη νύχτα

Οι ηλεκτρονικές μας συσκευές έχουν γίνει ο κύριος τρόπος με τον οποίο μας συνδέουν με τον κόσμο και μεταξύ μας. Όταν ο εγκέφαλός μας συνηθίζει σε ενδείξεις ανταμοιβής που προέρχονται κυρίως από τα τηλέφωνα και τους υπολογιστές μας, μπορεί να αμβλύνει την ικανότητα μας να νιώθουμε ευχαρίστηση από μη ηλεκτρονικές εμπειρίες, λέει η Felger, και αναφέρει πως πρέπει να μειώσουμε τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών ειδικά τις ώρες πριν από τον ύπνο, ώστε να αποκομίσουμε κάποια από τα οφέλη για την υποστήριξη του ύπνου μας.

3.Συμπεριφέρσου στον εαυτό σου με συμπόνοια

Μετέδωσε στον εαυτό σου πως αξίζεις τη φροντίδα και τη συμπόνοια. Μπορεί να μην έχεις όρεξη να πας μια βόλτα κι επειδή αυτό δε θα σε κάνει να νιώσεις καλύτερα απλά αναρωτήσου τι θα σε βοηθούσε περισσότερο και πως μπορείς να δείξεις στον εαυτό σου φροντίδα και συμπόνοια.

4.Αφιέρωσε χρόνο να απομακρύνεις αρνητικές σκέψεις

Οι άνθρωποι που βιώνουν ανηδονία συχνά έχουν πεποιθήσεις σε τρεις κατηγορίες. Μπορεί να έχουν αρνητικές απόψεις για τον εαυτό τους, σε συνδυασμό με αρνητικές απόψεις για τον κόσμο και σε συνδυασμό με αρνητικές απόψεις για το μέλλον, όπως «δεν πρόκειται να βελτιωθεί» ή «πάντα θα νιώθω έτσι». Για να βοηθηθείς πάρε ένα φύλλο χαρτί και γράψε μια κατάσταση που συνέβει, τις διαθέσεις που ένιωσες και τις αυτόματες σκέψεις που έκανες, για σένα, για τον κόσμο ή και για το μέλλον. Με αυτό τον τρόπο τοποθετείς τον εαυτό σου να επανεξετάσει όλες τις πληροφορίες που λαμβάνει ο εγκέφαλος σου, όχι μόνο τις αρνητικές πτυχές, αλλά και τις ουδέτερες και θετικές. Αφού το κάνεις αυτό, επανεκτιμήσε τις διαθέσεις σου χωρίς να τις κρίνεις.

Αφιέρωσε χρόνο για να δημιουργήσεις ουδέτερες σκέψεις για να τις αντιμετωπίσεις. Για παράδειγμα, μια ουδέτερη σκέψη θα μπορούσε να είναι: «Παρόλο που η φίλη μου και εγώ δεν είμαστε τόσο κοντά όσο παλιά, εξακολουθεί να ενδιαφέρεται αν είμαι καλά».

5.Προσπάθησε να κάνει κάτι που παλιά απολάμβανες

Μπορεί να είναι πραγματικά αποθαρρυντικό να κάνεις κάτι που συνήθως αγαπάς και να ανακαλύπτεις ότι δεν είναι κάτι που αγαπάς να κάνεις πια. Για να καταπολεμήσεις την αρνητική πλέον συσχέτισή σου με κάτι που κάποτε ήταν θετικό, η Levy προτείνει να προσεγγίσεις αυτές τις δραστηριότητες με διαφορετική πρόθεση. Αντί να αναζητάς την απόλαυση, επικεντρώσου στο να φύγεις από τη δραστηριότητα με μια πιο ουδέτερη προοπτική, όπως: «Έκανα κάτι για να βελτιώσω τον τρόπο που αισθάνομαι».

Ξεκίνησε με μικρές, διαχειρίσιμες χρονικές εκρήξεις, αφιερώνοντας 15 λεπτά στην παρακολούθηση μιας τηλεοπτικής εκπομπής ή περπατώντας έξω. Η Levy ενθαρρύνει να σημειώνετε τις αισθήσεις που βιώνετε κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ