Αναρωτιέσαι αν είσαι παλιά ή νέα ψυχή; Υπάρχει τρόπος να το ανακαλύψεις

Η ηλικία μας δεν ορίζεται μόνο από την ημερομηνία γέννησης μας. Σίγουρα θα σου έχουν πει αν είσαι μια παλιά ψυχή ή αν μοιάζεις σαν έφηβη και αυτό δεν έχει να κάνει με την χρονιά που γεννήθηκες. Το πόσο μεγάλες ή μικρές φαινόμαστε εξωτερικά, είναι τελείως διαφορετικό από την «ψυχική» υγεία την οποία εκφράζουμε. Η νοητική ηλικία είναι «η νοητική ικανότητα ενός ατόμου εκφρασμένη ως η ηλικία στην οποία ένα μέσο άτομο φτάνει στην ίδια ικανότητα», σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης.

Όσον αφορά την έρευνα και την επιστήμη πίσω από αυτήν, η νοητική ηλικία χρησιμοποιείται συχνότερα κατά την αξιολόγηση μικρών παιδιών με αναπτυξιακές διαταραχές, όπως το σύνδρομο Down ή ο αυτισμός, των οποίων η νοητική ηλικία μπορεί να μην ευθυγραμμίζεται με το πόσο χρονών είναι στην πραγματικότητα.

Νοητική λειτουργία

Όπως λέει η ψυχοθεραπεύτρια Annette Nuñez, Ph.D., LMFT, στο mbg, εξισώνει τη νοητική ηλικία με πράγματα όπως η εκτελεστική λειτουργία, η συναισθηματική ανάπτυξη και η συνολική ωριμότητα. Αυτά τα πράγματα, λέει, συνήθως μας έρχονται με το πέρασμα του χρόνου καθώς μεγαλώνουμε, αλλά για κάποιους ανθρώπους, μπορεί να αισθάνονται, να ενεργούν ή να σκέφτονται με τρόπους που υποδηλώνουν μια νεότερη νοητική ηλικία.

Σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο Carla Marie Manly, Ph.D., αυτό που θεωρούμε ωριμότητα «ορίζεται γενικά ως η ικανότητα να διαχειριζόμαστε με σύνεση και καταλλήλως τις αναπτυξιακές ευθύνες σε νοητικό, συναισθηματικό, συμπεριφορικό και κοινωνικό επίπεδο», καθώς και άλλες μορφές ωριμότητας, όπως η σωματική ωριμότητα, η ωριμότητα των αναπτυξιακών σταδίων και η ωριμότητα σταδιοδρομίας.

Η ιστορία του τεστ νοητικής ηλικίας

Μεγάλο μέρος της έρευνας για τη νοητική ηλικία αποσκοπεί στην αξιολόγηση των ικανοτήτων των παιδιών σε σχέση με την ηλικία που πραγματικά έχουν. Καθώς η ψυχολογία και η έρευνα για τον εγκέφαλο απογειώθηκαν στις αρχές του 1900, οι μελέτες άρχισαν να εξετάζουν που θα έπρεπε να βρίσκονται τα παιδιά αναπτυξιακά σε ορισμένες ηλικίες (για παράδειγμα, να μπορούν να διαβάσουν στην ηλικία των έξι ετών). Έκτοτε, ένα μεγάλο μέρος της έρευνας παρέμεινε στη σφαίρα της μελέτης παιδιών με αναπτυξιακές διαταραχές. Καθώς όμως το ενδιαφέρον για τη μακροζωία αυξάνεται, αυξάνεται και η έρευνα για τον γηράσκοντα εγκέφαλο.

«Αν και δεν υπάρχει κανένα τεστ που μπορείτε να κάνετε στο σπίτι για να πείτε οριστικά πόσο γέρος ή νέος είναι ο εγκέφαλος σας, μπορούμε να σκεφτούμε ότι ένας νέος και υγιής εγκέφαλος βρίσκεται στο μέγιστο της λειτουργίας του», γράφει ο ερευνητής εγκεφάλου Marc Milstein, Ph.D., στο βιβλίο του «The Age-Proof Brain». Σημειώνει ότι παράγοντες όπως η ισορροπία και ο συντονισμός, η ευκρινής μνήμη και η ικανότητα να βγάζουμε αποτελεσματικά τη μέρα μας συνδέονται με το πόσο «μεγάλος» είναι ο εγκέφαλος μας. Και όπως εξήγησε ο Milstein σε ένα πρόσφατο επεισόδιο του podcast mindbodygreen, ο εγκέφαλος μας μπορεί στην πραγματικότητα να φαίνεται μεγαλύτερος και από την πραγματική μας ηλικία.

Τα τεστ νοητικής ηλικίας είναι ακριβή;

Όσον αφορά το γενικό πληθυσμό, η διαπίστωση της νοητικής μας ηλικίας αφορά περισσότερο το πώς αισθανόμαστε και πως συμπεριφερόμαστε παρά οποιαδήποτε πραγματικά διαγνωστικά μέτρα. Τα περισσότερα από τα κουίζ που βρίσκομε στο διαδίκτυο κάνουν ερωτήσεις για να πάρουν μια αίσθηση της ηλικίας που νομίζουμε ή αισθανόμαστε ότι είμαστε, και δεν πρόκειται να μας δώσουν τις ίδιες πληροφορίες που θα μπορούσαμε να μάθουμε από μια σάρωση εγκεφάλου, για παράδειγμα. Παρ’ όλα αυτά, μπορεί να είναι διασκεδαστικό να κάνουμε ένα κουίζ για σκοπούς αυτογνωσίας, και ακόμη και να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τομείς για ανάπτυξη.

Η κατανόηση της νοητικής ηλικίας

Σύμφωνα με τον Nuñez, ορισμένοι άνθρωποι είναι απλώς παλιές ψυχές, ενώ άλλοι έχουν ένα πιο νεανικό πνεύμα, και αυτό δεν είναι κακό. «Εφόσον ζεις τη ζωή σου στο έπακρο και είσαι ο αυθεντικός σου εαυτός, αυτό είναι που μετράει. Αν είστε δυσαρεστημένοι που η νοητική σας ηλικία είναι μικρότερη από ό,τι είστε στην πραγματικότητα, μια μεγαλύτερη νοητική ηλικία θα έρθει με περισσότερη εμπειρία και συναισθηματική ανάπτυξη. Δεν μπορείτε να περιμένετε να μάθετε κάτι καινούργιο ή να αλλάξετε καθόλου, αν δεν βγείτε από τη ζώνη άνεσης σας, οπότε σκεφτείτε να ξεκινήσετε από εκεί» αναφέρει ο Nuñez . Επίσης τονίζει τη σημασία της αυτοαποδοχής και της αναδιαμόρφωσης των περιοριστικών πεποιθήσεων για τον εαυτό μας. Αν είσαι 35 ετών και αισθάνεσαι σα να είσαι 18 ετών, πως μπορείς να το δεις ως κάτι ευεργετικό και μοναδικό για εσένα;

Πολλοί παράγοντες μπορούν να κάνουν τη νοητική ηλικία κάποιου να είναι μεγαλύτερη από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, μπορεί απλά να ήσουν πάντα μια γερασμένη ψυχή από τότε που ήσουν μικρή ή ορισμένες εμπειρίες μπορεί να σε έκαναν να ωριμάσεις γρηγορότερα από ό,τι θα ήθελες. Παράγοντες υγείας μπορούν επίσης να επηρεάσουν έναν γερασμένο εγκέφαλο, κάνοντας τον και στη συνέχεια εσένα, να γερνάει πιο γρήγορα, γεγονός που σίγουρα θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεσαι και αισθάνεσαι.

Σε γενικές γραμμές, το να προσέχεις την υγεία σου και ιδίως την υγεία του εγκεφάλου, είναι βέβαιο ότι θα σε κάνει να αισθάνεσαι νεότερη. Υπάρχουν ασκήσεις για τον εγκέφαλο που μπορείς να κάνεις καθώς μεγαλώνεις για να διατηρήσεις το μυαλό σου σε εγρήγορση.Ο Milstein συνιστά επίσης συνήθειες για την υγεία του εγκεφάλου, όπως το περπάτημα με φίλους, που σύμφωνα με έρευνες μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή της άνοιας, την επαρκή άσκηση, τη θρεπτική διατροφή και την επαρκή ξεκούραση. Επιπλέον, είτε η νοητική μας ηλικία είναι μικρή είτε μεγάλη, θα πρέπει πάντα να προσπαθούμε να συνεχίσουμε να μαθαίνουμε για χάρη του εγκεφάλου μας και της προσωπικής μας ανάπτυξης. Όπως γράφει ο Milstein στο βιβλίο του: «Σκεφτείτε τον εγκέφαλο σας σαν έναν τραπεζικό λογαριασμό- όσο περισσότερες καταθέσεις κάνουμε, τόσο λιγότερο επηρεάζεται η καθαρή μας αξία από τις αναλήψεις. Κάνουμε καταθέσεις (νέες συνδέσεις) μαθαίνοντας νέα πράγματα- καθώς γερνάμε και φυσιολογικά χάνουμε κάποιες από αυτές τις συνδέσεις, απλά απομένουν περισσότερες».

Το συμπέρασμα

Τελικά, όμως, μια μεγαλύτερη νοητική ηλικία συχνά μεταφράζεται σε σοφία και ο Nuñez σημειώνει ότι μπορεί να υπάρξουν οφέλη από την ώριμη νοοτροπία. «Ανεξάρτητα από την ηλικία σας, είναι τόσο σημαντικό να διατηρείτε μια υγιή νοοτροπία και να αναδιαμορφώνετε κάθε αρνητική σκέψη», λέει στο mbg. Το συμπέρασμα είναι ότι όλες έχουμε μια νοητική ηλικία και αυτή μπορεί να μην είναι ίδια με την ηλικία που πραγματικά έχουμε. Η γνώση της νοητικής μας ηλικίας μπορεί να μας βοηθήσει να έχουμε μια αίσθηση του πού βρισκόμαστε στην προσωπική μας ανάπτυξη και, περαιτέρω, πως θα μπορούσαμε να βελτιώσουμε ορισμένες πτυχές ή ιδιότητες του εαυτού μας.