Είσαι το θύμα, ο θύτης ή ο σωτήρας; Πώς να σπάσουμε το «Τρίγωνο του Δράματος» στην ψυχολογία

Φαντάσου τον εαυτό σου να παγιδεύεται σε έναν από αυτούς τους ρόλους: του θύματος, του θύτη ή του σωτήρα. Κάθε ρόλος έχει τη δική του ιστορία, τα δικά του συναισθήματα, και συχνά, επαναλαμβανόμενα μοτίβα που φαίνεται να παίζουν αυτόματα στις σχέσεις σου. Στην ψυχολογία, αυτό ονομάζεται «τρίγωνο του δράματος», και ίσως ήδη αναγνωρίζεις ότι σε πολλές καταστάσεις μπορεί να έχεις βρεθεί (ή να βρίσκεσαι ακόμα) σε κάποιον από αυτούς τους ρόλους. Κάθε ρόλος εξυπηρετεί μια δική του «ανάγκη», και όμως, συνήθως οι ανάγκες αυτές μένουν ανικανοποίητες, αφήνοντάς σε κολλημένη σε έναν φαύλο κύκλο έντασης και απογοήτευσης.

Ο ρόλος του θύματος: «Δεν μπορώ να κάνω τίποτα…»

Ως «θύμα», ίσως αισθάνεσαι αδύναμη, παγιδευμένη ή ανίκανη να πάρεις πρωτοβουλίες για να αλλάξεις τη ζωή σου. Αυτός ο ρόλος συχνά συνοδεύεται από συναισθήματα απελπισίας, φόβου και μοναξιάς. Ίσως φοβάσαι να αναλάβεις ευθύνη, γιατί αυτό σημαίνει πως πρέπει να αντιμετωπίσεις τα προβλήματα. Είναι πιο εύκολο, πιο «ασφαλές» να αποδεχτείς το ρόλο της αδυναμίας και να περιμένεις κάποιον να σε σώσει ή να ελπίζεις πως τα πράγματα θα αλλάξουν από μόνα τους.

Μπορεί να προσπαθείς να αποσπάσεις επιβεβαίωση από τους άλλους, γιατί βαθιά μέσα σου νιώθεις ότι δεν αξίζεις αρκετά. Στην ψυχολογία, ο ρόλος αυτός συνήθως προέρχεται από προηγούμενες εμπειρίες ζωής που σε έκαναν να πιστέψεις πως δεν έχεις τη δύναμη να επηρεάσεις τα γεγονότα ή πως δεν αξίζεις αρκετά. Βρίσκοντας καταφύγιο σε αυτόν το ρόλο, παραμένεις σταθερή στην αδυναμία σου, αλλά ταυτόχρονα, μένεις και στη ζώνη ασφαλείας σου, αποφεύγοντας την ανάληψη κινδύνου και ευθύνης.

Ο ρόλος του θύτη: «Φταίνε όλοι οι άλλοι…»

Από την άλλη πλευρά, όταν βρίσκεσαι στον ρόλο του θύτη, συνήθως προβάλλεις τη δική σου απογοήτευση ή φόβο στους άλλους, κατηγορώντας τους και απορρίπτοντας την ευθύνη που ίσως σου αναλογεί. Ο ρόλος αυτός συνοδεύεται από συναισθήματα θυμού, απελπισίας και από ένα αίσθημα πως οι άλλοι σε αδικούν ή δεν σε καταλαβαίνουν.

Ως θύτης, μπορεί να νιώθεις πως πρέπει να προστατεύσεις τον εαυτό σου μέσω της επιβολής και της δύναμης. Έτσι, ασκείς πίεση στους άλλους, κριτικάρεις και επικρίνεις. Ο θυμός ή η ανάγκη να ελέγχεις τους άλλους είναι συχνά ένας τρόπος για να προστατευτείς από τη δική σου ανασφάλεια. Το πρόβλημα, βέβαια, είναι πως αυτός ο ρόλος σπάνια σε οδηγεί σε πραγματική εσωτερική ασφάλεια ή κατανόηση. Αντίθετα, οι άλλοι απομακρύνονται από εσένα, και εσύ μένεις ακόμα πιο μόνη, ενισχύοντας την πεποίθηση πως μόνο μέσω ελέγχου θα αισθανθείς ασφαλής.

Ο ρόλος του σωτήρα: «Εγώ θα σε βοηθήσω…»

Ο ρόλος του σωτήρα μπορεί να μοιάζει πιο αθώος, και ίσως πιο θετικός, αλλά κι αυτός έχει τα δικά του κρυφά μονοπάτια παγίδευσης. Σαν «σωτήρας», μπορεί να νιώθεις σημαντική και αναγκαία όταν προσπαθείς να φροντίζεις και να «σώσεις» τους άλλους από τα προβλήματά τους. Ίσως σου είναι δύσκολο να πεις «όχι» σε φίλους, οικογένεια ή συναδέλφους, γιατί θέλεις να είσαι εκεί για να βοηθήσεις.

Στην πραγματικότητα, όμως, ο ρόλος αυτός συχνά κρύβει την ανάγκη να επιβεβαιώσεις την αξία σου μέσω της αναγνώρισης των άλλων. Με το να γίνεσαι το στήριγμα για τους άλλους, μπορεί να παραμελείς τις δικές σου ανάγκες και να καταλήγεις να εξαντλείσαι συναισθηματικά. Το πιο παράδοξο είναι πως, προσφέροντας υπερβολική βοήθεια, συχνά ενισχύεις τον ρόλο του «θύματος» στους άλλους, κάνοντάς τους να πιστεύουν πως είναι αβοήθητοι χωρίς εσένα.

Διάβασε επίσης: Εξαφανίστηκε μετά το πρώτο ραντεβού; Οι 9 πιο συνηθισμένοι λόγοι που το έκανε

Πώς να σπάσεις τον κύκλο

Η κατανόηση αυτών των ρόλων είναι το πρώτο βήμα για να δεις πώς μπορείς να τους σπάσεις. Ίσως παρατηρήσεις ότι σε διαφορετικές σχέσεις παίρνεις διαφορετικούς ρόλους ή ότι μεταβαίνεις από τον ένα ρόλο στον άλλο σε δύσκολες στιγμές. Αν βρεις τον εαυτό σου παγιδευμένο στον ρόλο του θύματος, προσπάθησε να ενισχύσεις τη δική σου αυτοπεποίθηση και να αναγνωρίσεις ότι έχεις την ικανότητα να αλλάξεις τα πράγματα. Αναρωτήσου: «Τι θα συνέβαινε αν έπαιρνα την ευθύνη;»

Εάν αναγνωρίζεις τάσεις θύτη, σκέψου γιατί νιώθεις την ανάγκη να ελέγχεις τους άλλους και αν αυτό απορρέει από τη δική σου ανασφάλεια. Προσπάθησε να βρεις τρόπους να επικοινωνήσεις τις ανάγκες σου χωρίς να ασκείς πίεση και να βλέπεις τους άλλους σαν αντιπάλους.

Αν ανήκεις συχνά στον ρόλο του σωτήρα, σκέψου γιατί θεωρείς πως χρειάζεσαι να σώσεις τους άλλους για να νιώσεις πολύτιμη. Υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι είναι σημαντικό να βάζεις όρια και να αφήνεις και τους άλλους να αναλάβουν ευθύνη για τη δική τους ζωή.

Ζώντας Πέρα από το Τρίγωνο του Δράματος

Το να σπάσεις αυτό το μοτίβο δεν είναι εύκολο και χρειάζεται θάρρος και αυτογνωσία. Εάν καταφέρεις, όμως, να αναγνωρίσεις πότε «γλιστράς» σε κάποιον από αυτούς τους ρόλους, θα μπορείς να αναλάβεις πιο ουσιαστικά τη ζωή σου και τις σχέσεις σου. Στο τέλος της ημέρας, δεν χρειάζεται να είσαι ούτε θύμα, ούτε θύτης, ούτε σωτήρας. Αυτό που χρειάζεται είναι να είσαι ο εαυτός σου: να ακούς τις δικές σου ανάγκες, να σέβεσαι τους άλλους και να φροντίζεις τις σχέσεις σου με υγιή και ισότιμο τρόπο.

Το τρίγωνο του δράματος μπορεί να είναι δύσκολο να ξεπεραστεί, αλλά, με κατανόηση και επιμονή, μπορείς να βρεις μια νέα ισορροπία. Και αυτός ο νέος τρόπος ζωής, βασισμένος στη δύναμη και την αυθεντικότητα, είναι η πραγματική απελευθέρωση.

Διάβασε επίσης: Καρμική σχέση: Πότε να μείνεις και πότε να φύγεις

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ