Υπάρχει η παντοτινή αγάπη; Μια μελέτη του Χάρβαρντ απαντά ξεκάθαρα στο αιώνιο ερώτημα

Οι καθηγητές και θεραπευτές της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ , Richard Schwartz και Jacqueline Olds, αναλύουν την εξέλιξη της αγάπης (και το πώς συχνά καταρρέει), για τη διαχείριση των προσδοκιών μέσα στις σχέσεις, για τη διαδικασία του ερωτευμένου και για την περίφημη «σπίθα». Μια μελέτη, εν ολίγοις, για μια από τις πιο διερευνημένες και λιγότερο κατανοητές συμπεριφορές της ανθρώπινης φύσης και κυρίως για τη διάρκειά της. Μπορεί η αγάπη να κρατήσει μια ζωή; Πόσο διαρκεί η φάση του «μελιού»; Πώς επηρεάζει το μυαλό μας το να ερωτευόμαστε; Εδώ είναι οι απαντήσεις.

Επιβράβευση αγάπης έναντι διαρκούς αγάπης

Στη μελέτη, οι Schwartz και Olds ανέλυσαν τη σύνδεση μεταξύ των πρωτόγονων περιοχών του εγκεφάλου – εκείνων που είναι εξελικτικά μεγαλύτερες – και της ρομαντικής αγάπης. «Στις σαρώσεις εγκεφάλου, αυτές οι περιοχές ανάβουν όταν μιλούν για ένα αγαπημένο πρόσωπο, και σε ορισμένα ζευγάρια μπορούν να παραμείνουν αναμμένες για μεγάλο χρονικό διάστημα», εξηγεί ο Olds και ο Schwartz προσθέτει ότι «υπάρχει καλός λόγος να υποπτευόμαστε ότι η ρομαντική αγάπη διατηρείται ζωντανή από κάτι θεμελιώδες για τη βιολογική μας φύση» . Η καρδιά που χτυπάει, οι ιδρωμένες παλάμες, τα κοκκινισμένα μάγουλα και τα αλληλένδετα συναισθήματα πάθους και άγχους είναι μερικές από τις σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις σε αυτή την αγάπη, άμεσες συνέπειες των χημικών ουσιών που σχετίζονται με το «κύκλωμα ανταμοιβής» που πλημμυρίζουν τον εγκέφαλό μας. Γιατί ναι, η αγάπη λειτουργεί ως ανταμοιβή για το μυαλό μας και εδώ μπαίνουν στο παιχνίδι δύο βασικές ορμόνες.

Η πρώτη είναι η περίφημη κορτιζόλη , η οποία αυξάνεται κατά την αρχική φάση του ρομαντικού έρωτα αναλογικά με τη μείωση των επιπέδων σεροτονίνης, προκαλώντας αυτό που ο Schwartz περιγράφει ως «παρεμβατικές και τρελά ανησυχητικές σκέψεις, ελπίδες και τρόμους της πρώτης αγάπης» . Η δεύτερη είναι η ντοπαμίνη , η ορμόνη της ευτυχίας, υπεύθυνη για την ενεργοποίηση του «συστήματος ανταμοιβής». Σύμφωνα με τη μελέτη του Χάρβαρντ, «η αγάπη είναι μια ευχάριστη εμπειρία, παρόμοια με την ευφορία που σχετίζεται με τη χρήση κοκαΐνης ή αλκοόλ» . Με άλλα λόγια, βλέποντας αυτό το ξεχωριστό άτομο ή ακούγοντάς τον, ηρεμεί το μυαλό, ενώ η απόσταση πυροδοτεί μια αγχώδη διαδικασία.

Ωστόσο, αν η αγάπη κρατήσει, το τρενάκι των συναισθημάτων υποχωρεί. «Το πάθος είναι ακόμα παρόν, αλλά το άγχος έχει φύγει. Τα επίπεδα κορτιζόλης και σεροτονίνης επανέρχονται στο φυσιολογικό . Η αγάπη, η οποία ξεκίνησε ως στρεσογόνος παράγοντας (τουλάχιστον για τον εγκέφαλο και το σώμα μας), γίνεται ρυθμιστικό μέσο κατά του στρες. Οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ανταμοιβή και την ευχαρίστηση παραμένουν ενεργές καθώς προχωρούν οι ρομαντικές σχέσεις, αλλά η συνεχής λαχτάρα τείνει να μειώνεται», εξηγεί ο Schwartz.

Ένα υπέροχο παράδειγμα έδωσε ο ψυχίατρος Marian Rojas Estapé σε ένα podcast: παρουσίασε τον ερωτικό χαρακτήρα στην ισπανική λογοτεχνία, τον Θερβάντες, ακριβώς σε αυτή τη διαδικασία. «Είναι η ερωμένη των σκέψεών μου», είπε ο Δον Κιχώτης, αναφερόμενος στην αγαπημένη του Ντουλσινέα, μια φράση που θα έχει απήχηση σε όποιον έχει ερωτευτεί ποτέ. «Αν ήμασταν ανήσυχοι όλη μας τη ζωή, με πουλιά στο κεφάλι, πεταλούδες στο στομάχι μας και χωρίς ικανότητα συγκέντρωσης, ο κόσμος θα λειτουργούσε πολύ άσχημα. Πρέπει να είσαι ερωτευμένος στην αρχή, να νιώσεις κάτι πολύ δυνατό και μετά να δουλέψεις πάνω σε αυτήν την αγάπη. Είναι όπως όταν παραγγέλνεις έναν καφέ και τον σερβίρεις με μια στρώση υπέροχου αφρού: είναι υπέροχο, ναι, αλλά μετά αυτός ο αφρός διαλύεται. Το ίδιο συμβαίνει και στις σχέσεις και εδώ μπαίνει στο παιχνίδι η διάθεση να δουλέψουμε για να λειτουργήσουν», υποστηρίζει ο ψυχίατρος.

Διάβασε επίσης: Αν αναρωτιέσαι γιατί κάποιος σου κάνει «κλικ» φταίει ο μεταιχμιακός συντονισμός σου

Τι έρχεται μετά την αγάπη

«Το να ερωτεύεσαι είναι μια αρχική φάση που διαρκεί περίπου ένα χρόνο , μια περίοδος κατά την οποία γνωρίζεις έναν άνθρωπο και ζεις με μεγάλη ένταση γιατί, σε νευροχημικό επίπεδο, ενεργοποιούνται πολλοί πομποί. Το πρόβλημα προκύπτει όταν, όσο περνάει ο καιρός, αναρωτιέσαι αν είσαι ακόμα ερωτευμένος γιατί δεν νιώθεις πια όπως στην αρχή. Στην πραγματικότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις περνάμε σε μια φάση δεσμού, στην οποία κυριαρχούν διαφορετικά, νέα και ελκυστικά ερεθίσματα» , ισχυρίζεται η María Cordón, ψυχολόγος υγείας ειδικευμένη στην προοπτική του φύλου, η οποία συνεχίζει: «πρέπει να προσδιορίσουμε τι δίνει αυτό το άτομο. εμάς και αυτό που θεωρούμε μέρος της σχέσης. Στην αρχή υπάρχει μια ισχυρή έλξη, ειδικά σωματική και σύνδεση, αλλά μετά μαθαίνουμε να γνωρίζουμε τον σύντροφό μας για το ποιος πραγματικά είναι και τότε πρέπει να αξιολογήσουμε αν θέλουμε να διατηρήσουμε αυτή τη σχέση για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όσο περνά ο καιρός, δημιουργείται ένας πιο οικείος δεσμός και είναι επίσης ωραίο να σημειωθεί ότι, αν και δεν υπάρχει πλέον η έκρηξη της αρχής, κυριαρχούν πολλά άλλα πράγματα που δεν υπήρχαν τις πρώτες μέρες. Πολλοί άνθρωποι χρειάζονται πάντα αυτή τη βιασύνη ντοπαμίνης από την αρχή, και γι’ αυτό περνούν από τη μια σχέση στην άλλη , ενώ το να έχεις έναν σταθερό σύντροφο είναι μια καθημερινή επιλογή, μια δέσμευση».

Ο φόβος της δέσμευσης

Τι γίνεται όμως αν αυτό που φοβόμαστε είναι, στην πραγματικότητα, δέσμευση; Ο ειδικός εξηγεί: «Η «κουλτούρα της αμεσότητας» στην οποία βυθιζόμαστε μας επηρεάζει σε όλους τους τομείς της καθημερινότητάς μας. Αν πεινάμε, αρκεί να μπούμε σε μία από τις πολλές εφαρμογές που έχουμε εγκαταστήσει στα τηλέφωνά μας για να λαμβάνουμε μεσημεριανό γεύμα εντός 20 λεπτών και χωρίς κόπο και το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις. Έχουμε τόσα πολλά νέα ερεθίσματα και μια ευκολία να γνωρίζουμε νέους ανθρώπους που συχνά δυσκολευόμαστε να δεσμευτούμε σε κάποιον, λόγω των σεναρίων άπειρων πιθανοτήτων που μπορεί να παρουσιαστούν στο μυαλό μας , και εδώ βρίσκεται το λάθος: είναι δεν είναι κάτι πραγματικά απτό, είναι απλώς περιστάσεις που μπορεί να συμβούν ή να μην συμβούν. Τελικά, όλα έχουν ένα κόστος και είναι ξεκάθαρο ότι το να κολλάς τον εαυτό σου με κάποιον με σταθερό τρόπο έχει πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Είναι ένα στοίχημα.

Τα κλειδιά για μια υγιή, μακροχρόνια και ευτυχισμένη σχέση

«Εκτός από τις θετικές αισθήσεις που φέρνει ο ερωτευμένος, η αγάπη απενεργοποιεί επίσης τη νευρική οδό που είναι υπεύθυνη για αρνητικά συναισθήματα, όπως ο φόβος και η κοινωνική κρίση . Όταν εμπλεκόμαστε σε ρομαντική αγάπη, ο νευρικός μηχανισμός που είναι υπεύθυνος για την κριτική αξιολόγηση άλλων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με τους οποίους έχουμε ρομαντική σχέση, κλείνει», υποστηρίζουν οι μελετητές στο Love and the Brain . Το ρητό «Η αγάπη είναι τυφλή» έχει ακόμα πιο νόημα τώρα, γι’ αυτό πρέπει να προετοιμαστούμε για τη στιγμή που θα ανοίξουμε ξανά τα μάτια μας. «Όταν ξυπνάμε από αυτή την πρώτη φάση, αν θέλουμε η σχέση να λειτουργήσει, είναι πολύ σημαντικό να είμαστε ξεκάθαροι για το τι εκτιμούμε στον σύντροφό μας, ποιες αξίες πρέπει να μοιραζόμαστε . Όχι τόσο τα ίδια τα χόμπι, αλλά οι αξίες που συνάδουν με τα δικά μας και το να μοιραζόμαστε ένα κοινό έργο ζωής. Αν, για παράδειγμα, βρίσκεστε σε ένα στάδιο που θέλετε να ταξιδέψετε, χωρίς προσκολλήσεις ή δεσμεύσεις και ο άλλος προσπαθεί να δημιουργήσει μια σταθερή οικογένεια, ίσως το σχέδιο ζωής σας να μην είναι συμβατό αυτή τη στιγμή. Εδώ παίζει ρόλο η ειλικρίνεια που μαζί με τον αμοιβαίο σεβασμό και τον θαυμασμό -όχι μόνο σε εργασιακό επίπεδο, αλλά και για την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου- αποτελούν τους τρεις βασικούς πυλώνες μιας υγιούς σχέσης», λέει ο Cordón. Και έζησαν ευτυχισμένοι για πάντα , σημαίνει να ξεπεράσουν την πρώτη φάση της αγάπης και να χτίσουν μαζί τις χίλιες και περισσότερες φάσεις που θα ακολουθήσουν. Η αγάπη μπορεί να είναι για πάντα.