Δεν θέλεις να γυμναστείς; Δεν φταις εσύ, ο εγκέφαλος σου βάζει «κόφτη»

Η κίνηση ως γνωστόν βελτιώνει σχεδόν κάθε πτυχή της υγείας: ενισχύει τον ύπνο, τη δύναμη και την ψυχική ευεξία, ενώ μειώνει τον κίνδυνο χρόνιων παθήσεων και πρόωρου θανάτου. Επιπλέον, οι μελέτες δείχνουν ότι η άσκηση έχει θετικό αντίκτυπο ακόμη και όταν γίνεται σε σύντομα διαστήματα και χωρίς εξοπλισμό ή μια φανταχτερή συμμετοχή στο γυμναστήριο. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ασκούνται σχεδόν αρκετά.

Γιατί είναι τόσο δύσκολο να πείσουμε τους ανθρώπους να κάνουν κάτι τόσο καλό και προσβάσιμο σε αυτούς; Η σύγχρονη ζωή αξίζει επίσης μεγάλο μέρος της ευθύνης, με μεγάλες, καθιστικές ημέρες εργασίας και υποδομές που συχνά κάνουν πιο εύκολο να επιβιβαστoύμε στο αυτοκίνητο παρά να περπατήσουμε. Αλλά η έρευνα δείχνει ότι υπάρχει ένα άλλο εμπόδιο που επηρεάζει όλους μας: ο εγκέφαλός μας δεν θέλει να ασκούμαστε.

Εξοικονόμηση ενέργειας από την εποχή των σπηλαίων

Για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης, οι άνθρωποι έπρεπε να είναι σωματικά δραστήριοι ώστε να εκτελούν τις βασικές λειτουργίες της ζωής, όπως την εύρεση ή την καλλιέργεια τροφής. «Οι άνθρωποι εξελίχθηκαν για να αντέχουν υψηλό επίπεδο δραστηριότητας αλλά και να ξεκουράζονται όταν είναι δυνατόν, για να εξοικονομούν ενέργεια όταν η κίνηση ήταν είτε απαραίτητη, είτε ευχάριστη», εξηγεί ο Daniel Lieberman, βιολόγος και συγγραφέας στο Time. Με άλλα λόγια, οι κυνηγοί-συλλέκτες δεν έκαναν τζόκινγκ για να κάψουν επιπλέον θερμίδες. «Χάνεις ενέργεια σε κάτι που δεν πρόκειται να σου δώσει κανένα όφελος», λέει ο Lieberman. «Ως κοινωνία, δεν κινούμαστε πλέον πολύ στην καθημερινή μας ζωής, αλλά το εξελικτικό ένστικτο για διατήρηση της ενέργειας παραμένει. Αυτή η απροθυμία, αυτή η απρόθυμη φωνή είναι που λέει “Δεν θέλω να γυμνάζομαι”, η οποία είναι απολύτως φυσιολογική και φυσική».

Ο ερευνητής σωματικής δραστηριότητας Matthieu Boisgontier, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα, απέδειξε αυτό το φαινόμενο σε μια μελέτη του 2018. Ενώ ήταν συνδεδεμένοι με οθόνες εγκεφαλικής δραστηριότητας, οι άνθρωποι είχαν τον έλεγχο ενός ψηφιακού avatar. Τους είπαν να απομακρύνουν το avatar από εικόνες καθιστικής συμπεριφοράς που εμφανίζονταν στις οθόνες του υπολογιστή τους και προς εικόνες σωματικής δραστηριότητας. Ο Boisgontier και οι συνάδελφοί του διαπίστωσαν ότι η αποφυγή της καθιστικής συμπεριφοράς απαιτούσε περισσότερη εγκεφαλική δύναμη, κάτι που υποδηλώνει ότι έχουμε αυτόματη τάση να επιλέγουμε τη χαλάρωση από τη μετακίνηση.

Αυτό το συμπέρασμα εμφανίζεται επανειλημμένα σε έρευνες. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι επιλέγουν με συνέπεια να παίρνουν μια κυλιόμενη σκάλα αντί για τις σκάλες. Αυτό το φυσικό ένστικτο δεν είναι εγγενώς κακό – απλώς η σύγχρονη ζωή μας δίνει τόσες πολλές ευκαιρίες να ενδώσουμε στην προτίμησή μας για ξεκούραση που «φτάσαμε σε ένα άκρο που δεν είναι πλέον ωφέλιμο για την υγεία μας», λέει ο Boisgontier.

Πώς να ξεγελάσεις τον εγκέφαλό σου για να ασκηθείς

«Το να νιώθετε καλά με τον εαυτό σας είναι ζωτικής σημασίας για να βρείτε το κίνητρο για άσκηση», λέει ο Sam Zizzi, ψυχολόγος άσκησης στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια. «Μπορείτε να ξεκινάτε από μικρά πράγματα—ίσως να περπατάτε μόνο λίγα λεπτά την ημέρα στην αρχή— και να αξιοποιείτε αυτή την πρόοδο με την πάροδο του χρόνου».

«Ένας άλλος τρόπος για να χτίσετε αυτοπεποίθηση», προσθέτει ο Lieberman, «είναι απλώς να αναγνωρίσετε τους τρόπους με τους οποίους ο εγκέφαλός σας σας προετοιμάζει να αποτυγχάνετε. Όταν οι άνθρωποι δυσκολεύονται να ασκηθούν, τους λένε ότι είναι τεμπέληδες ή ότι κάτι δεν πάει καλά με αυτούς, ενώ στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι που ασκούνται αποκλειστικά για φυσική κατάσταση είναι αυτοί που εργάζονται ενάντια στα φυσικά τους ένστικτα. Η αντικατάσταση της ενοχής και της ντροπής με συμπόνια προς τον εαυτό – και την κατανόηση του πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος – μπορεί να βοηθήσει πολύ». Το ίδιο μπορεί να επαναπροσδιορίσει αυτό που μετράει ως άσκηση. Δεν χρειάζεται να αφιερώνεις μια ώρα σηκώνοντας βάρη στο γυμναστήριο. Ακόμη και το να αφιερώνεις λίγα λεπτά την ημέρα για να χορέψεις στην κουζίνα σας ή να ξεριζώσεις τον κήπο είναι υπέροχο για το μυαλό και το σώμα σου, δείχνουν πολυάριθμες μελέτες . Δεν είναι να βγεις έξω και να κάνεις έντονο, ανταγωνιστικό άθλημα. Πρόκειται για μετακίνηση και εύρεση τρόπων μετακίνησης που είναι πραγματικά απολαυστικοί.

Διάβασε επίσης: Πότε η ψυχολογική κούραση έχει αντίκτυπο στο σώμα μας και πώς να την αναγνωρίσεις

Έτσι μπορείς την επόμενη φορά να σχεδιάσεις μια βόλτα με ποδήλατο με φίλους, ώστε η προπόνησή σου να χαρακτηριστεί και ως κοινωνική έξοδος ή να κάνεις μια συνάντηση εργασίας ως περπάτημα και συζήτηση. «Η διαπλοκή της άσκησης με κάτι που ήδη θέλετε ή πρέπει να κάνετε», λέει ο Zizzi, «μπορεί να διευκολύνει το να αγνοήσετε το μέρος του εγκεφάλου σας που σας λέει ότι είναι καλύτερο να παρκάρετε στον καναπέ».