Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας 2023: «DigitALL: Καινοτομία και τεχνολογία για την ισότητα των φύλων»

«Η ισότητα των φύλων αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, αλλά και λύση σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες προκλήσεις. Όμως η μισή ανθρωπότητα συγκρατείται από την πιο διαδεδομένη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της εποχής μας…», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) António Guterres, περιγράφοντας τις προτεραιότητες για το 2023 στη Γενική Συνέλευση. «Η ισότητα των φύλων είναι ζήτημα εξουσίας. Η πατριαρχία, με χιλιετίες εξουσίας πίσω της, επιβεβαιώνεται εκ νέου. Τα Ηνωμένα Έθνη αντιστέκονται και υπερασπίζονται τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών παντού». 

Η ισότητα των φύλων είναι τόσο σημαντική για τα Ηνωμένα Έθνη που αποτελεί κεντρικό στοιχείο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Και ο συνεχής αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών σηματοδοτείται κάθε χρόνο από την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Ο Guterres υποσχέθηκε να «διπλασιάσει την υποστήριξη μέτρων, συμπεριλαμβανομένων των ποσοστώσεων, για να καλυφθούν τα κενά στην εκπροσώπηση των γυναικών, από τις εκλογές μέχρι τις αίθουσες συνεδριάσεων και τα τραπέζια ειρήνης», καθώς και να «επικεντρωθεί στα κενά μεταξύ των φύλων στην επιστήμη και την τεχνολογία που ενισχύουν τις τεράστιες ανισότητες στον ψηφιακό τομέα».

Αναγνωρίζοντας ότι ο ΟΗΕ πρέπει να δίνει το παράδειγμα, δεσμεύτηκε επίσης να «διατηρήσει και να αξιοποιήσει τα κέρδη που επιτεύχθηκαν στην ανώτερη ηγεσία και να ενισχύσει τις προσπάθειες σε κάθε επίπεδο» εντός του οργανισμού. 

Πώς ξεκίνησε να γιορτάζεται η Ημέρα της Γυναίκας; 

Η Clara Zetkin ίδρυσε την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας το 1910. Η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας, γνωστή και ως IWD για συντομία, προέκυψε από το εργατικό κίνημα και εξελίχθηκε σε αναγνωρισμένο ετήσιο γεγονός από τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ). 

Οι σπόροι της φυτεύτηκαν το 1908, όταν 15.000 γυναίκες διαδήλωσαν στη Νέα Υόρκη διεκδικώντας μικρότερο ωράριο εργασίας, καλύτερες αμοιβές και δικαίωμα ψήφου. Ένα χρόνο αργότερα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής κήρυξε την πρώτη Εθνική Ημέρα της Γυναίκας. Η ιδέα να γίνει η ημέρα διεθνής προήλθε από μια γυναίκα ονόματι Clara Zetkin, κομμουνίστρια ακτιβίστρια και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών. Πρότεινε την ιδέα το 1910 σε μια διεθνή διάσκεψη των εργαζόμενων γυναικών στην Κοπεγχάγη. Εκεί βρίσκονταν 100 γυναίκες από 17 χώρες και συμφώνησαν ομόφωνα με την πρότασή της.

Για πρώτη φορά γιορτάστηκε το 1911, στην Αυστρία, τη Δανία, τη Γερμανία και την Ελβετία. Η εκατονταετηρίδα γιορτάστηκε το 2011, οπότε φέτος γιορτάζουμε τεχνικά την 111η Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας. Η επισημοποίηση της ημέρας όμως έγινε ουσιαστικά το 1975, όταν τα Ηνωμένα Έθνη άρχισαν να γιορτάζουν την ημέρα. Το πρώτο θέμα που υιοθετήθηκε από τον ΟΗΕ (το 1996) ήταν «Γιορτάζοντας το παρελθόν, σχεδιάζοντας το μέλλον». 

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας έχει γίνει μια ημερομηνία για να γιορτάσουμε πόσο μακριά έχουν φτάσει οι γυναίκες στην κοινωνία, στην πολιτική και στην οικονομία, ενώ οι πολιτικές ρίζες της ημέρας σημαίνουν ότι οργανώνονται απεργίες και διαμαρτυρίες για να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη για τη συνεχιζόμενη ανισότητα. 

Γιατί γιορτάζεται στις 8 Μαρτίου; 

Η ιδέα της Clara για μια Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας δεν είχε καθορισμένη ημερομηνία. Δεν επισημοποιήθηκε παρά μόνο σε μια απεργία εν καιρώ πολέμου το 1917, όταν οι Ρωσίδες απαίτησαν «ψωμί και ειρήνη»  και τέσσερις ημέρες μετά την απεργία ο Τσάρος αναγκάστηκε να παραιτηθεί και η προσωρινή κυβέρνηση χορήγησε στις γυναίκες το δικαίωμα ψήφου. 

Η ημερομηνία έναρξης της απεργίας των γυναικών με βάση το Ιουλιανό ημερολόγιο, που ήταν τότε σε χρήση στη Ρωσία, ήταν η Κυριακή 23 Φεβρουαρίου. Η ημέρα αυτή στο Γρηγοριανό ημερολόγιο ήταν η 8η Μαρτίου τότε και για αυτό γιορτάζεται σήμερα τη συγκεκριμένη ημερομήνια. 

Γιατί οι άνθρωποι φορούν το μοβ χρώμα και είναι αυτό που χαρακτηρίζει την ήμερα;  

Το μοβ χρώμα συνδέεται συχνά με την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, καθώς σημαίνει «δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια». Το μοβ, το πράσινο και το λευκό είναι τα χρώματα της IWD, σύμφωνα με τον ιστότοπο της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας. 

«Το μωβ σημαίνει δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια. Το πράσινο συμβολίζει την ελπίδα. Το λευκό αντιπροσωπεύει την αγνότητα, αν και μια αμφιλεγόμενη έννοια. Τα χρώματα προήλθαν από την Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών (WSPU) στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1908», αναφέρουν. 

Υπάρχει Διεθνής Ημέρα των Ανδρών; 

Υπάρχει πράγματι και γιορτάζεται στις 19 Νοεμβρίου. Όμως έχει καθιερωθεί μόλις από τη δεκαετία του 1990 και δεν αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ. Οι άνθρωποι τη γιορτάζουν σε περισσότερες από 80 χώρες παγκοσμίως.  Η ημέρα γιορτάζει «τη θετική αξία που φέρνουν οι άνδρες στον κόσμο, τις οικογένειές τους και τις κοινότητές τους», σύμφωνα με τους διοργανωτές, και έχει ως στόχο να αναδείξει τα θετικά πρότυπα, να ευαισθητοποιήσει τους άνδρες για την ευημερία τους και να βελτιώσει τις σχέσεις των δύο φύλων. 

Πώς γιορτάζεται η Ημέρα της Γυναίκας; 

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας είναι εθνική εορτή σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, όπου οι πωλήσεις λουλουδιών διπλασιάζονται κατά τη διάρκεια των τριών ή τεσσάρων ημερών γύρω από τις 8 Μαρτίου. Στην Κίνα, πολλές γυναίκες παίρνουν μισή μέρα άδεια από την εργασία τους στις 8 Μαρτίου, όπως συνιστά το Κρατικό Συμβούλιο. 

Στην Ιταλία, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας ή la Festa della Donna, γιορτάζεται δωρίζοντας στις γυναίκες άνθη μιμόζας. Η προέλευση αυτής της παράδοσης δεν είναι σαφής, αλλά πιστεύεται ότι ξεκίνησε στη Ρώμη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις ΗΠΑ, ο Μάρτιος είναι ο μήνας της ιστορίας των γυναικών. Μια προεδρική διακήρυξη που εκδίδεται κάθε χρόνο τιμά τα επιτεύγματα των Αμερικανίδων. 

Ποιο είναι το θέμα της IWD 2023; 

Το θέμα του ΟΗΕ για το 2023 είναι «DigitALL: Καινοτομία και τεχνολογία για την ισότητα των φύλων». Το θέμα αυτό έχει ως στόχο να αναγνωρίσει και να γιορτάσει τη συμβολή των γυναικών και των κοριτσιών στην τεχνολογία και τη διαδικτυακή εκπαίδευση. 

Φέτος, η IWD θα διερευνήσει επίσης τον αντίκτυπο του ψηφιακού χάσματος μεταξύ των φύλων στην ανισότητα των γυναικών και των κοριτσιών, καθώς ο ΟΗΕ εκτιμά ότι η έλλειψη πρόσβασης των γυναικών στον διαδικτυακό κόσμο θα προκαλέσει απώλεια 1,5 τρισεκατομμυρίου δολαρίων στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος έως το 2025, εάν δεν ληφθούν μέτρα. 

Υπάρχουν όμως και άλλα θέματα γύρω από αυτό. Ο ιστότοπος της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας – ο οποίος αναφέρει ότι έχει σχεδιαστεί για να «παρέχει μια πλατφόρμα για να βοηθήσει στη διαμόρφωση θετικών αλλαγών για τις γυναίκες» – έχει επιλέξει το θέμα #EmbraceEquity με τους διοργανωτές και τις εκδηλώσεις να επιδιώκουν να «αμφισβητήσουν τα στερεότυπα των φύλων, να καλέσουν τις διακρίσεις, να επιστήσουν την προσοχή στις προκαταλήψεις και να επιδιώξουν την ένταξη». 

Γιατί  χρειαζόμαστε τη συγκεκριμένη μέρα; 

Τον τελευταίο χρόνο, οι γυναίκες σε πολλές χώρες, όπως το Αφγανιστάν, το Ιράν, η Ουκρανία και οι ΗΠΑ, αγωνίστηκαν για τα δικαιώματά τους εν μέσω πολέμου, βίας και αλλαγών πολιτικής στις αντίστοιχες χώρες τους. 

Στο Αφγανιστάν, η επανεμφάνιση των Ταλιμπάν εμπόδισε την πρόοδο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τις γυναίκες και τα κορίτσια να απαγορεύεται πλέον η τριτοβάθμια εκπαίδευση, να εργάζονται στις περισσότερες δουλειές εκτός σπιτιού, να ταξιδεύουν σε μεγάλες αποστάσεις χωρίς ανδρικό συνοδό και να έχουν εντολή να καλύπτουν το πρόσωπό τους δημοσίως. Η αστυνομία στο Ιράν διέψευσε τις αναφορές αυτόπτη μάρτυρα ότι η Mahsa Amini είχε ξυλοκοπηθεί. 

Στο Ιράν,  ο θάνατος της Mahsa Amini, μιας 22χρονης γυναίκας που συνελήφθη από την αστυνομία ηθών στην Τεχεράνη στις 13 Σεπτεμβρίου 2022, –πυροδότησε διαμαρτυρίες και προκάλεσε μία γενική παγκόσμια αναταραχή σχετικά με την καταπίεση που δέχονται οι γυναίκες στο Ιράν-επειδή φέρεται να παραβίασε τους αυστηρούς κανόνες του Ιράν που απαιτούν από τις γυναίκες να καλύπτουν τα μαλλιά τους με μαντήλι. 

Έκτοτε, οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν σε ολόκληρη τη χώρα με πολλούς Ιρανούς – γυναίκες και άνδρες – να ζητούν καλύτερα δικαιώματα για τις γυναίκες και αλλαγή της σημερινής πολιτικής ηγεσίας. «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία» είναι το σύνθημα των διαδηλώσεων. Οι αρχές τις απεικόνισαν ως «ταραχές» και απάντησαν με βία. Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 500 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους. 

Μετά την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, τα Ηνωμένα Έθνη αναφέρουν ότι τα χάσματα μεταξύ των φύλων όσον αφορά την επισιτιστική ανασφάλεια, τον υποσιτισμό, τη φτώχεια και την αύξηση της έμφυλης βίας έχουν επιδεινωθεί εντός της Ουκρανίας και σε όλο τον κόσμο λόγω της αύξησης των τιμών και των ελλείψεων που προκλήθηκαν από τον πόλεμο. 

Στις 24 Ιουνίου 2022, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανατρέπει την απόφαση Roe v Wade, μια ιστορική νομοθεσία που προστάτευε το δικαίωμα στην άμβλωση για τις Αμερικανίδες, προκαλώντας ευρεία κατακραυγή και διαδηλώσεις στις ΗΠΑ. Αρκετές Αμερικανίδες αναζήτησαν υποστήριξη για να προβούν σε άμβλωση από ανθρώπους στο Μεξικό, όπου μια ιστορική απόφαση του 2021 ουσιαστικά αποποινικοποίησε την άμβλωση. Διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλη τη Αμερική ως αντίδραση στην ανατροπή της απόφασης Roe v Wade. 

Τον Νοέμβριο του 2022, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε νόμο μετά από 10ετή μάχη για να διασφαλίσει την εκπροσώπηση περισσότερων γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών έως τον Ιούλιο του 2026. «Υπάρχουν πολλές γυναίκες που έχουν τα προσόντα για κορυφαίες θέσεις εργασίας και με τον νέο ευρωπαϊκό νόμο μας, θα, διασφαλίσουμε ότι θα έχουν μια πραγματική ευκαιρία να τις αποκτήσουν», δήλωσε η ΕΕ. 

Εν τω μεταξύ, οι νόμοι για τη γονική άδεια επικαιροποιήθηκαν στην Αρμενία και την Κολομβία, ενώ η Ισπανία ψήφισε νόμους για τη στήριξη της άδειας υγείας κατά την έμμηνο ρύση και την επέκταση της πρόσβασης στην άμβλωση. 

11 ενδιαφέροντα στοιχεία για τις Γυναίκες και για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας 

1. Η Ημέρα της Γυναίκας είναι μια συνδυασμένη αργία σε ορισμένα μέρη 

Σε ορισμένες χώρες, όπως η ΠΓΔΜ, το Ουζμπεκιστάν, η Σερβία και η Αλβανία, η Ημέρα της Γυναίκας είναι μια συνδυασμένη γιορτή που γιορτάζεται μαζί με την Ημέρα της Μητέρας.

2. Μήνας ιστορίας της γυναίκας 

Το 2011, ο πρόεδρος Ομπάμα ανακήρυξε τον Μάρτιο ως Μήνα Ιστορίας της Γυναίκας στις Ηνωμένες Πολιτείες. 

3. Η οικονομική ανάπτυξη είναι ανάλογη με τις μορφωμένες γυναίκες 

Έχει διαπιστωθεί ότι η οικονομική ανάπτυξη του κόσμου συνδέεται άμεσα με την αύξηση του ποσοστού των μορφωμένων γυναικών. Σε περισσότερες από 34 χώρες, έχει διαπιστωθεί ότι η εκπαίδευση των γυναικών και των κοριτσιών είχε ως αποτέλεσμα 50% οικονομική ανάπτυξη. 

4. Τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να χαθούν εξαιτίας του γάμου παιδιών 

Μελέτες έχουν αποδείξει ότι τα κορίτσια διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν λόγω πρόωρου γάμου και τοκετού από ό,τι λόγω πολέμων, λιμών και άλλων φυσικών καταστροφών. Στην πραγματικότητα, η μητρική θνησιμότητα είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των κοριτσιών ηλικίας 15 έως 19 ετών παγκοσμίως. Σύμφωνα με στοιχεία του 2009, πάνω από 60 εκατομμύρια κορίτσια εξαναγκάζονται κάθε χρόνο σε παιδικό γάμο.  

5. Υπάρχουν περισσότερα χρώματα στη ζωή μιας γυναίκας 

Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι μεταξύ ανδρών και γυναικών, οι γυναίκες είναι σε θέση να αναγνωρίζουν 25% περισσότερα χρώματα και σχήματα. 

6. Ο θάνατος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πολύ συχνός 

Λέγεται ότι μια γυναίκα πεθαίνει λόγω επιπλοκών κατά τη διάρκεια του τοκετού κάθε 90 δευτερόλεπτα. Οι γυναίκες αυτές είναι γενικά ανήλικες και υποεκπαιδευμένες. 

7. Οι γυναίκες αντιλαμβάνονται περισσότερες μυρωδιές 

Οι γυναίκες ανέκαθεν βρίσκονταν σε θέσεις όπου έπρεπε να μαγειρεύουν, να μαζεύουν βότανα και να φροντίζουν τους άλλους. Αυτό έχει εξελίξει τις γυναίκες να γίνονται πιο ευαίσθητες στις μυρωδιές και τις οσμές. 

8. Οι γυναίκες έχουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης 

Υπάρχουν πολλές γυναίκες που είναι γνωστές για το υψηλό IQ τους, όπως η Μαντάμ Κιουρί, η Έντιθ Στερν, η Υπατία της Αλεξάνδρειας και άλλες. 

Οι δύο υψηλότεροι δείκτες νοημοσύνης που έχουν καταγραφεί ποτέ στον κόσμο ανήκουν σε γυναίκες. Η Marilyn Vos Savant, αρθρογράφος αμερικανικού περιοδικού, θεατρική συγγραφέας, συγγραφέας και λέκτορας, καταχωρήθηκε στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες ως η γυναίκα με το υψηλότερο καταγεγραμμένο Δείκτη Νοημοσύνης στον κόσμο. Ο δείκτης νοημοσύνης της καταγράφηκε στο 228.  

9. Οι γυναίκες είναι καλύτεροι συνομιλητές 

Οι γυναίκες είναι σημαντικά καλύτερες από τους άνδρες στο να διαβάζουν πρόσωπα, χειρονομίες και τόνους φωνής. Αυτό τις καθιστά πρωταθλητές στις συνομιλίες και τους κοινωνικούς ηγέτες. 

10. Οι γυναίκες δημιουργούν θαύματα 

Μεταξύ των επτά αρχαίων θαυμάτων του κόσμου, δύο από αυτά δημιουργήθηκαν από γυναίκες. Το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού χτίστηκε από την Αρτεμισία, βασίλισσα της Καρίας. Οι κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας φυτεύτηκαν από τη Σεμίραμις, μια βασίλισσα της Ασσυρίας. 

11. Ο πρώτος προγραμματιστής ηλεκτρονικών υπολογιστών ήταν γυναίκα 

Η Ada Lovelace ήταν ο πρώτος άνθρωπος που αναγνώρισε τις πλήρεις δυνατότητες μιας υπολογιστικής μηχανής, δηλαδή ενός υπολογιστή. Ήταν μια από τις πρώτες προγραμματίστριες υπολογιστών στον κόσμο.  

Ο σκοπός του εορτασμού της Ημέρας της Γυναίκας διαφέρει από τόπο σε τόπο. Ωστόσο, είναι η ιδανική ημέρα για να γιορτάσουμε τη δύναμη και το θάρρος των γυναικών σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Τα προαναφερθέντα ενδιαφέροντα στοιχεία για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας είναι βέβαιο ότι θα εντυπωσιάσουν εκατομμύρια ανθρώπους. 

Ας μην διστάσουμε λοιπόν να γιορτάσουμε τα επιτεύγματα των γυναικών αυτή την ημέρα και να τους πούμε πόσο σημαντικές είναι στη ζωή μας. Επιπλέον,  είναι μία καλή ευκαιρία να δείξουμε την ευγνωμοσύνη μας σε όλες τις γυναίκες γύρω μας, δίνοντάς τους να καταλάβουν πόσο ξεχωριστές και όμορφες είναι, και στη συνέχεια να κάνουμε το ίδιο και για τον εαυτό μας, κοιτώντας το πρόσωπο μας στον καθρέφτη.